đĨđĨ ÄÆ¯áģNG TINH LUYáģN, MUáģI TINH LUYáģN, DáēĻU ÄN TINH LUYáģN đĨđĨ
Tam giÃĄc tinh luyáģn ÄÆ°áģng, muáģi, dáē§u Än ÄÃŖ láēˇng láēŊ Äáģi náģn sinh háģc táģą nhiÃĒn cáģ§a con ngưáģi theo ba hưáģng then cháģt: ráģi loáēĄn nÄng lưáģŖng, ráģi loáēĄn Äiáģn giáēŖi và ráģi loáēĄn mà ng táēŋ bà o. TáģĢ ba ráģi loáēĄn gáģc nà y, gáē§n như toà n báģ báģnh máēĄn tÃnh hiáģn ÄáēĄi sinh ra.
â ÄÆ°áģng tinh luyáģn là m háģng cÆĄ cháēŋ nÄng lưáģŖng Trong háģ sinh háģc nguyÃĒn báēŖn, cÆĄ tháģ háēĨp thu, chuyáģn hoÃĄ, dáģą tráģ¯ theo nháģp sinh lÃŊ áģn Äáģnh. Nhưng ÄÆ°áģng tinh luyáģn Äi và o mÃĄu quÃĄ nhanh, buáģc tuyáēŋn táģĨy pháēŖi bÆĄm insulin liÃĒn táģĨc Äáģ háēĄ ÄÆ°áģng.
Insulin tÄng, ÄÆ°áģng táģĨt, ráģi láēĄi ÄÃŗi, láēĄi Än.
NÄng lưáģŖng dao Äáģng như thang mÃĄy tráģĨc tráēˇc, khiáēŋn táēŋ bà o chai lÃŦ, máēĨt kháēŖ nÄng nháēn tÃn hiáģu insulin. ÄÃŗ là gáģc cáģ§a Äáģ khÃĄng insulin, máē¯t xÃch sÃĸu phÃa sau tiáģu ÄÆ°áģng, gan nhiáģ
m máģĄ, bÊo phÃŦ, tim máēĄch, gout và pháē§n láģn báģnh chuyáģn hoÃĄ.
ââ Muáģi tinh là m háģng háģ khoÃĄng và Äiáģn giáēŖi
Muáģi táģą nhiÃĒn váģn mang theo magie, kali, canxi và vi lưáģŖng là náģn táēŖng cho dáēĢn truyáģn tháē§n kinh, cÃĸn báēąng ÃĄp suáēĨt, Äiáģu hÃ˛a huyáēŋt ÃĄp, áģn Äáģnh pH táēŋ bà o. Nhưng muáģi tinh luyáģn báģ tưáģc sáēĄch khoÃĄng, cháģ cÃ˛n láēĄi natri trÆĄ, như máģt náģa háģ Äiáģn giáēŖi không Äáģ§ cáēĨu trÃēc.
CÆĄ tháģ buáģc pháēŖi rÃēt khoÃĄng táģĢ xÆ°ÆĄng và mô Äáģ cÃĸn báēąng. Thiáēŋu khoÃĄng Ãĸm áģ là m máēĄch mÃĄu co cáģŠng, tuáē§n hoà n ráģi loáēĄn, huyáēŋt ÃĄp tÄng, tim tháēn suy giáēŖm. NÃĒn tÄng huyáēŋt ÃĄp không xuáēĨt phÃĄt táģĢ âÄn máēˇnâ, mà là táģĢ viáģc Än loáēĄi muáģi ÄÃŖ máēĨt khoÃĄng cáē§n thiáēŋt Äáģ trung hÃ˛a natri.
âââ Dáē§u Än tinh luyáģn là m háģng mà ng táēŋ bà o
Máģi táēŋ bà o Äáģu cáē§n mà ng lipid khoáēģ Äáģ trao Äáģi cháēĨt, nháēn tÃn hiáģu và táģą sáģa cháģ¯a. Nhưng dáē§u tinh luyáģn, Äáēˇc biáģt khi Äun nÃŗng, sinh ra cÃĄc cáēĨu trÃēc bÊo biáēŋn dáēĄng (trans, peroxy, OXL) chui và o mà ng táēŋ bà o thay tháēŋ lipid táģą nhiÃĒn.
Mà ng mÊo dáēĄng dáēĢn Äáēŋn viÃĒm Ãĸm áģ. TáģĢ viÃĒm mà dáēĢn Äáēŋn ráģi loáēĄn miáģ
n dáģch, xÆĄ váģ¯a, thoÃĄi hÃŗa, ung thư. Không mà ng là nh thÃŦ không cÃŗ táēŋ bà o là nh; không táēŋ bà o là nh thÃŦ không cÃŗ cÆĄ quan là nh; và cuáģi cÚng là không tháģ cÃŗ máģt cÆĄ tháģ là nh.
Äiáģu nguy hiáģm nháēĨt tam giÃĄc tinh luyáģn không giáēŋt ngưáģi trong ngà y máģt ngà y hai.
NÃŗ thay Äáģi háģ váēn hà nh táģĢng milimet máģi ngà y Ãĸm tháē§m, nháģ Äáēŋn máģŠc ta tưáģng ÄÃŗ là táģą nhiÃĒn.
Äáēŋn khi cáēŖ máģt tháēŋ háģ cÚng Än ba tháģŠ áēĨy suáģt 20â40 nÄm và cÚng máē¯c máģt nhÃŗm báģnh giáģng nhau, ta máģi nháēn ra: không pháēŖi gen, không pháēŖi tuáģi tÃĄc, cÅŠng cháēŗng pháēŖi sáģ pháēn mà là môi trưáģng vi mô trong táģĢng táēŋ bà o báģ báēģ láģch báģi ÄÆ°áģng tinh, muáģi tinh, dáē§u tinh.
Náēŋu muáģn giáēŖi quyáēŋt báģnh máēĄn tÃnh tháēt sáģą,
không tháģ cháģ cháģ¯a ÄÆ°áģng, cháģ¯a gan, cháģ¯a máģĄ, cháģ¯a ruáģt mà pháēŖi ngưng ÄÆ°áģng tinh luyáģn, tráēŖ muáģi váģ dáēĄng nguyÃĒn khai già u khoÃĄng và loáēĄi dáē§u tinh luyáģn kháģi báēŋp
Sáģa ba gáģc nà y, cÆĄ tháģ táģą là m pháē§n cÃ˛n láēĄi.
St