ЁЯМ║с╗ЪT CAY Vс╗ЪI NG╞пс╗ЬI, NH╞пNG CHIM TH├М KH├ФNG -
Bс║аN C├У TIN с╗Ю THIс║╛T Kс║╛ HO├АN Hс║вO?
ЁЯТРЁЯТРЁЯТРЁЯТР
ЁЯТРЁЯТРЁЯТРЁЯТРЁЯТРЁЯТР
ЁЯТРЁЯТРЁЯТРЁЯТРЁЯТРЁЯТРЁЯТРЁЯТР
ЁЯМ║Mс╗Щt quс║г с╗Ыt - t╞░с╗Яng chс╗Й l├а vс╗Л cay.
Nh╞░ng lс║бi l├а mс╗Щt minh chс╗йng sс╗Сng ─Сс╗Щng cho sс╗▒ ph├вn ─Сс╗Лnh kс╗│ diс╗Зu cс╗зa Tс║бo H├│a:
Ng╞░с╗Эi th├м thс║еy vс╗Л cay nh╞░ mс╗Щt giс╗Ыi hс║бn.
Chim th├м trс╗Я th├аnh sс╗й giс║г mang hс║бt giс╗Сng ─Сi xa.
Trong quс║г с╗Ыt c├│ mс╗Щt hс╗гp chс║еt t├кn l├а capsaicin тАУ chс║еt l├аm miс╗Зng ch├║ng ta bс╗Пng r├бt khi ─Гn.
Capsaicin kh├┤ng phс║гi ngс║лu nhi├кn m├а c├│.
─Р├вy l├а mс╗Щt c╞б chс║┐ ph├▓ng vс╗З tinh tс║┐ trong tс╗▒ nhi├кn, gi├║p xua ─Сuс╗Хi c├бc lo├аi ─Сс╗Щng vс║нt c├│ v├║ (vс╗Сn c├│ r─Гng nhai v├а hс╗З ti├кu h├│a ph├б hс╗зy hс║бt giс╗Сng), ─Сс╗Уng thс╗Эi chс╗Сng lс║бi nс║еm v├а vi khuс║йn, bс║гo vс╗З quс║г khс╗Пi thс╗Сi rс╗пa tr╞░с╗Ыc khi kс╗Лp lan truyс╗Бn hс║бt.
Nh╞░ng ─Сiс╗Бu kс╗│ diс╗Зu l├а:
Chim ho├аn to├аn kh├┤ng bс╗Л с║гnh h╞░с╗Яng bс╗Яi capsaicin.
Hс╗З thс║зn kinh cс╗зa chim kh├┤ng c├│ thс╗е thс╗Г TRPV1 nhс║бy cс║гm vс╗Ыi cay n├│ng, n├кn d├╣ ─Гn nguy├кn quс║г с╗Ыt, ch├║ng vс║лn тАЬchillтАЭ nh╞░ th╞░с╗Эng.
Kh├┤ng chс╗Й vс║нy, chim nuс╗Сt trс╗Нn quс║г с╗Ыt m├а kh├┤ng nhai,
v├а thс║гi ra hс║бt c├▓n nguy├кn vс║╣n с╗Я nhс╗пng v├╣ng ─Сс║еt xa ,
n╞бi sс╗▒ sс╗Сng mс╗Ыi ─С╞░с╗гc gieo mс║зm , gi├║p c├вy с╗Ыt tiс║┐p tс╗еc lan rс╗Щng v├а nс╗Сi d├аi v├▓ng ─Сс╗Эi cс╗зa m├мnh.
ЁЯМ║─Р├вy kh├┤ng chс╗Й l├а mс╗Щt hiс╗Зn t╞░с╗гng ngс║лu nhi├кn trong tс╗▒ nhi├кn. M├а l├а mс╗Щt hс╗З thс╗Сng c├вn bс║▒ng tuyс╗Зt diс╗Зu, n╞бi tс╗лng chi tiс║┐t , d├╣ nhс╗П nh╞░ mс╗Щt chс║еt cay - c┼йng mang theo mс╗Щt mс╗еc ─С├нch ri├кng.
ЁЯМ║Mс╗Щt bс║гn thiс║┐t kс║┐ ─Сс║зy kh├┤n ngoan, trong ─С├│ c├│ lo├аi ─С╞░с╗гc giс╗п khoс║гng c├бch, c├│ lo├аi ─С╞░с╗гc lс╗▒a chс╗Нn v├а sс╗▒ sс╗Сng ─С╞░с╗гc bс║гo vс╗З theo c├бch m├а con ng╞░с╗Эi kh├│ thс╗Г hiс╗Гu trс╗Нn.
ЁЯМ║V├а nс║┐u Tс║бo H├│a c├│ thс╗Г tс╗Й mс╗Й ─Сс║┐n thс║┐ chс╗Й vс╗Ыi mс╗Щt quс║г с╗Ыt, th├м bс║бn ngh─й Ng├аi sс║╜ bс╗П qu├кn mс╗Щt sinh mс╗Зnh nh╞░ bс║бn sao ???
C├│ thс╗Г bс║бn ─Сang с╗Я trong mс╗Щt giai ─Сoс║бn тАЬcay x├й l├▓ngтАЭ cс╗зa cuс╗Щc sс╗Сng.
Mс╗Щt n╞бi m├а bс║бn chс╗Й muс╗Сn n├й tr├бnh, bu├┤ng xu├┤i hay nghi ngс╗Э ch├нnh m├мnh.
Nh╞░ng c├│ thс╗Г , nh╞░ c├вy с╗Ыt kia - ch├нnh nhс╗пng ─Сiс╗Бu khiс║┐n bс║бn ─Сau, lс║бi l├а lс╗Ыp ├бo gi├бp ─Сang bс║гo vс╗З hс║бt giс╗Сng qu├╜ gi├б trong bс║бn.
ЁЯМ║Th╞░с╗гng ─Рс║┐ kh├┤ng x├│a bс╗П mс╗Нi gai g├│c tr├кn lс╗Сi bс║бn ─Сi,
v├м nhс╗пng thс╗н th├бch с║еy l├а ngс╗Нn lс╗нa t├┤i luyс╗Зn hс║бt giс╗Сng trong t├вm hс╗Уn bс║бn.
ЁЯМ║Ng├аi lu├┤n gс╗нi mс╗Щt тАЬc├бnh chimтАЭ kс╗Лp thс╗Эi , ─Сс╗Г chс╗Я che v├а dс║лn bс║бn ─Сс║┐n n╞бi cс║зn ─Сс║┐n , miс╗Еn l├а bс║бn giс╗п vс╗пng niс╗Бm tin , tr├вn qu├╜ v├а kh├┤ng ─С├бnh r╞бi ─Сiс╗Бu qu├╜ gi├б b├кn trong m├мnh.
ЁЯТРЁЯТРЁЯТРЁЯТР
ЁЯТРЁЯТРЁЯТРЁЯТРЁЯТРЁЯТР
ЁЯТРЁЯТРЁЯТРЁЯТРЁЯТРЁЯТРЁЯТРЁЯТР
тЬНя╕П B├АI VIс║╛T Bс╗ЮI UY├КN Hс╗Т
Ng╞░с╗Эi kс╗Г chuyс╗Зn bс║▒ng thi├кn nhi├кn v├а khoa hс╗Нc,
qua l─Гng k├нnh ─Сс╗Эi th╞░с╗Эng v├а cс║гm x├║c thс║нt.
Chс║бm v├аo tri thс╗йc bс║▒ng cс║гm x├║c.
Gieo v├аo cс║гm x├║c bс║▒ng chiс╗Бu s├вu.
ЁЯУ╕ Nguс╗Уn с║гnh: ST
ЁЯУЪ Nguс╗Уn tham khс║гo khoa hс╗Нc:
тАУ National Geographic (Chili Peppers and Birds)
тАУ Science. org (Capsaicin and TRPV1 Receptors)
тАУ Britannica. com (Plant defense mechanisms and seed dispersal)
