đ HIá»U ÄĂNG Vá» ĂNH SĂNG Máș¶T TRá»I â Vá» THáșŠY THUá»C Láș¶NG IM CỊA NHĂN LOáș I
Nhiá»u ngưá»i sợ náșŻng, nĂ© náșŻng, bĂŽi kem chá»ng náșŻng cáșŁ khi chá» ngá»i trong nhĂ . Nhưng Ăt ai biáșżt ráș±ng ĂĄnh sĂĄng Máș·t Trá»i từng lĂ má»t phÆ°ÆĄng phĂĄp chữa bá»nh chĂnh thá»ng trong lá»ch sá», ÄÆ°á»Łc y há»c cá» truyá»n vĂ hiá»n ÄáșĄi cĂčng cĂŽng nháșn.
---
âïž 1. Từ lá»ch sá» â khi ĂĄnh sĂĄng lĂ thuá»c tháșt sá»±
Cuá»i tháșż ká»· 19, trưá»c khi cĂł khĂĄng sinh, cĂĄc bá»nh viá»n á» chĂąu Ău vĂ Má»č từng xĂąy âboong táșŻm náșŻngâ Äá» Äiá»u trá» bá»nh nhĂąn lao, cĂČi xÆ°ÆĄng vĂ da liá»
u.
BĂĄc sÄ© ngưá»i Äan MáșĄch Niels Ryberg Finsen ÄĂŁ dĂčng ĂĄnh sĂĄng Máș·t Trá»i vĂ tia cá»±c tĂm Äá» trá» bá»nh lupus da, vĂ ÄÆ°á»Łc trao GiáșŁi Nobel Y há»c nÄm 1903 đ
á» ThỄy SÄ©, cĂĄc sanatorium (viá»n Äiá»u dÆ°á»Ąng) Äáș·t trĂȘn sưá»n nĂși Äáș§y náșŻng â nÆĄi bá»nh nhĂąn náș±m phÆĄi mĂŹnh trong ĂĄnh sĂĄng vĂ khĂŽng khĂ trong lĂ nh.
Kiáșżn trĂșc sư Alvar Aalto (Pháș§n Lan) từng thiáșżt káșż bá»nh viá»n Paimio Sanatorium như ângĂŽi Äá»n cá»§a ĂĄnh sĂĄngâ, vá»i ban cĂŽng dĂ i chá» Äá» bá»nh nhĂąn táșŻm náșŻng má»i sĂĄng.
ÄĂł khĂŽng pháșŁi lĂ mĂȘ tĂn, mĂ lĂ trá» liá»u báș±ng ĂĄnh sĂĄng cĂł kiá»m chứng, gá»i lĂ heliotherapy.
---
đż 2. Dưá»i gĂłc nhĂŹn khoa há»c â ĂĄnh sĂĄng lĂ ngưá»i báșĄn cá»§a há» miá»
n dá»ch
Ănh sĂĄng Máș·t Trá»i giĂșp cÆĄ thá» tá»ng hợp vitamin D, tÄng cưá»ng sức Äá» khĂĄng, cáșŁi thiá»n tĂąm tráșĄng vĂ giáș„c ngá»§.
Nhiá»u nghiĂȘn cứu cho tháș„y ngưá»i sá»ng thiáșżu náșŻng dá»
máșŻc bá»nh:
LoĂŁng xÆ°ÆĄng, viĂȘm khá»p
Suy giáșŁm miá»
n dá»ch
Tráș§m cáșŁm theo mĂča
Nhưng ĂĄnh sĂĄng chá» tá»t khi dĂčng ÄĂșng liá»u vĂ ÄĂșng thá»i:
đ Giá» vĂ ng: 6h30 â 8h30 sĂĄng, hoáș·c sau 16h30 chiá»u
đ TrĂĄnh náșŻng gáșŻt giữa trưa (10hâ15h) vĂŹ tia UV máșĄnh, dá»
gĂąy chĂĄy da.
PhÆĄi 15â20 phĂșt, Äá» da trá»±c tiáșżp cháșĄm náșŻng, khĂŽng cáș§n phÆĄi quĂĄ lĂąu hay quĂĄ nhiá»u.
---
âŻïž 3. Dưá»i gĂłc nhĂŹn ÄĂŽng y â ĂĄnh sĂĄng lĂ DÆ°ÆĄng khĂ cá»§a Trá»i Äáș„t
Trong HoĂ ng Äáșż Ná»i Kinh cĂł cĂąu:
âDÆ°ÆĄng giáșŁ, nhĂąn chi khĂ dĂŁ. DÆ°ÆĄng khĂ tá»n táșŻc sinh, tuyá»t táșŻc tá».â
Tức lĂ con ngưá»i sá»ng ÄÆ°á»Łc lĂ nhá» DÆ°ÆĄng khĂ.
Ănh sĂĄng Máș·t Trá»i chĂnh lĂ biá»u hiá»n cá»§a DÆ°ÆĄng, lĂ nguá»n sinh hoĂĄ cho toĂ n thĂąn.
Trong cÆĄ thá», lưng thuá»c máșĄch Äá»c, chá»§ DÆ°ÆĄng, ná»i liá»n toĂ n bá» kinh DÆ°ÆĄng cá»§a thĂąn thá».
VĂŹ váșy, phÆĄi náșŻng lưng vĂ o buá»i sĂĄng lĂ cĂĄch khai thĂŽng DÆ°ÆĄng khĂ, giĂșp khĂ huyáșżt lưu thĂŽng, Tỳ Vá» hoáșĄt hoĂĄ, Tháșn DÆ°ÆĄng ÄÆ°á»Łc sưá»i áș„m.
đ€ VĂ dỄ:
Ngưá»i hay láșĄnh, má»t má»i, Äau tháșŻt lưng, sợ giĂł â chá» cáș§n phÆĄi lưng sá»m 10 phĂșt má»i ngĂ y lĂ ÄĂŁ tháș„y ngưá»i áș„m hÆĄn, ngá»§ ngon hÆĄn.
Tráș» em cĂČi xÆ°ÆĄng, cháșm lá»n â cho phÆĄi náșŻng lưng, tay, chĂąn lĂ hĂŹnh thức bá» dÆ°ÆĄng tá»± nhiĂȘn mĂ an toĂ n nháș„t.
---
đĄ 4. Y há»c hiá»n ÄáșĄi chưa từng bá» ĂĄnh sĂĄng â chá» âchuáș©n hoĂĄâ nĂł
NgĂ y nay, ĂĄnh sĂĄng ÄÆ°á»Łc ÄÆ°a vĂ o y há»c dưá»i dáșĄng:
Liá»u phĂĄp ĂĄnh sĂĄng Äá» (Red Light Therapy) â phỄc há»i cÆĄ, da, giáșŁm viĂȘm.
Liá»u phĂĄp ĂĄnh sĂĄng tráșŻng (Bright Light Therapy) â chữa tráș§m cáșŁm vĂ máș„t ngá»§.
Liá»u phĂĄp UVB háșčp (Narrowband UV â trá» váșŁy náșżn, báșĄch biáșżn.
NĂłi cĂĄch khĂĄc, Máș·t Trá»i khĂŽng bá» loáșĄi bá» â chá» ÄÆ°á»Łc y há»c Äo liá»u láșĄi Äá» dĂčng an toĂ n hÆĄn.
---
đ§ââïž 5. CĂĄch âtáșŻm náșŻngâ ÄĂșng cho cÆĄ thá» vĂ tĂąm há»n
â
Buá»i sĂĄng sá»m: phÆĄi lưng, tay, chĂąn, cá» 10â20 phĂșt
â
Thá» sĂąu, váșn Äá»ng nháșč, ÄĂłn khĂ DÆ°ÆĄng qua da vĂ phá»i
â
KhĂŽng phÆĄi khi ra nhiá»u má» hĂŽi hoáș·c Äang sá»t, á»m
â
Uá»ng Äá»§ nưá»c sau khi táșŻm náșŻng Äá» dÆ°á»Ąng TĂąn Dá»ch
HĂŁy Äá» má»i buá»i sĂĄng trá» thĂ nh má»t buá»i trá» liá»u tá»± nhiĂȘn, khĂŽng tá»n tiá»n, khĂŽng tĂĄc dỄng phỄ.
---
âš Káșżt
Ănh sĂĄng Máș·t Trá»i khĂŽng háșĄi ai â chá» ngưá»i quĂȘn cĂĄch sá»ng thuáșn tá»± nhiĂȘn má»i tá»± lĂ m khá» mĂŹnh.
TáșŻm náșŻng lĂ dÆ°á»Ąng thĂąn, nhưng quan trá»ng hÆĄn, cĂČn lĂ dÆ°á»Ąng tĂąm: há»c cĂĄch má» lĂČng ÄĂłn nháșn, như thĂąn thá» má» ra trưá»c ĂĄnh sĂĄng sá»m.
đ Khi hiá»u vĂ dĂčng ÄĂșng, ĂĄnh sĂĄng khĂŽng chá» chiáșżu ra ngoĂ i da, mĂ cĂČn chiáșżu vĂ o trong tim â lĂ m áș„m láșĄi pháș§n âDÆ°ÆĄngâ ÄĂŁ ngá»§ quĂȘn trong má»i ngưá»i.
(St)